Dessau-Wörlitz lorategia

Dessau-Wörlitz lorategia1 UNESCOren gizateriaren ondarea
Wörlitzer lakua, atzean San Petri eliza
Mota	Kulturala
Irizpideak	ii, iv
Erreferentzia	534
Kokalekua	Alemania
Eskualdea2	Europa eta Ipar Amerika
Izen ematea	2000 (XXIV. bilkura)
1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) 2 UNESCOren sailkapena

Dessau-Wörlitz lorategia (alemanez Dessau-Wörlitzer Gartenreich), Alemaniako lorategi ingeles handiena da. Dessau-Roßlau hiriko Wörlitzer lakuaren ertzean kokaturik dago, Saxonia-Anhalt estatuan.

Anhalt-Dessauko Leopoldo III.a dukeak sortu zituen XVIII mendean, Europan zehar hainbat herrialde bisitatzetik bueltan etorri zenean. Ilustrazioaren defendatzailea izanik lorategi barroko formalak utzi eta paisaia naturalistagoa sortu nahi izan zuen.

Oranienbaum

Lorategiak bere aitona Joan Jurgi II.a Anhalt-Dessaukoaren garaian sortu ziren, XVII mendean. 1659an Herbehereetako Cornelis Ryckwaert arkitektuak Nischwitz eremuan jauregia eta lorategiak diseinatu zituen. Oranienbaum izen berria eman zitzaion 1673an. Jauregia bera 1683an bukatu zuten eta Henriketa Katalina emaztearen udako egoitza bihurtu zen.

Oranienbaum elurretan

Wörlitzer parkea

Leopoldo III.ak txinatar estiloa gehitu zion 1780ean, eta horrela hainbat arku-zubi, te etxetxoa eta pagoda bat gehitu zizkion. 1811an Orangerie bat (aisialdirako eraikina) gehitu zitzaion, Europako luzeenetako bat (175 metro) zena, zitroi zuhaitzek inguratzen zutelarik.

Wörlitzer parkea

Dessauren ondoan dagoen Wörlitz herrixkan dagoen parkea da, Elba ibaiaren ertzean dagoena. Kontinenteko lehenego lorategi ingelesetako bat izan zen, 1769 eta 1773 artean egin baitzen. Eraikin gehienak Erdmannsdorff arkitektuak diseinatu zituen, eta parkea bera Johann Friedrich Eyserbeck (1734-1818) arkitektuak.

Wörlitzeko jauregian bizi izan ziren Leopoldo III.a eta bere emaztea. Alemaniako lehenengo jauregi neoklasikoa da hau. Jauregiko lorategien mendebaldean San Petri eliza dago (1809) eta ekialdean sinagoga bat (1790), Kristal hautsien gauean zaintzaileak salbatu zuena.

Wörlitzer lakuaren erdian sumendi itxurako uharte bat dago. Vesuvio irudikatu nahian, azpialdean eraikin batzuk gehitu zitzaizkion (Pompeia gisa) eta jaialdietan su artifizialak botatzen ziren 79.ko erupzioa antzezteko.

Besterik

• Luisium gaztelua: Leopoldo III.ak 1774ean bere emazte Luisarentzat eraikitako jauregi neoklasikoa.
• Georgium gaztelua: Leopoldoren Jurgi anaiak 1780an eraikia.
• Mosigkau gaztelua: 1752 eta 1757 artean eraikitako jauregi rokokoa
• Großkühnau gaztelua: Leopoldok Alberto anaiarentzat eraikitako jauregia. Lorategien mendebaldeko mugan dago.

Iruditegia

• 
  Wörlitz jauregia
• 
  Oranienbaum
• 
  Luisium gaztelua
• 
  Georgium gaztelua
• 
  Mosigkau gaztelua
• 
  Großkühnau gaztelua

Kanpo estekak

• (Ingelesez)(Alemanez) Dessau-Wörlitz lorategiaren webgune ofiziala

• Datuak: Q157543
• Multimedia: Garden kingdom of Dessau-Wörlitz / Q157543